In februari van dit jaar maakten we een hondensledetocht in het hoge Noorden van Noorwegen en Zweden. Acht dagen lang trokken we met ons eigen husky team van hut naar hut, dwars door de wildernis van de nationale parken Øvre Dividal en Rohkunborri. Deze husky expeditie heeft een grotere impact op ons leven gehad dan we op voorhand hadden kunnen vermoeden.
December 2020, ruim tien maanden na de expeditie, klinkt er een gemoedelijke zucht in onze woonkamer. Het is Ala, die enkele meters verderop op haar kerstkleedje in slaap is gevallen. Ze is onze levende herinnering aan de hondensledetocht van afgelopen winter en de Bardu Huskylodge. Als twee jaar oude Alaskan Husky had ze eigenlijk nog vele jaren voor de slee moeten staan. Het liep anders. Covid-19 en de aanhoudende maatregelen hebben de Bardu Huskylodge dusdanig hard getroffen dat Jan en Ane hun bedrijf dit najaar moesten sluiten en opzoek moesten naar een onderkomen voor hun 65 huskies.
De Bardu Huskylodge
Het kan gek lopen in het leven. Het was louter toeval dat we de Bardu Huskylodge van Jan en Ane ontdekten in de winter van 2018. Tijdens een zoektocht naar een overnachting tussen de Vesterålen en Tromsø vonden we een simpel hutje op slechts een kwartier van de route. Dat er ook hondensledetochten werden aangeboden was een mooie bijvangst; onze elders geplande huskytocht was namelijk geannuleerd. Bij aankomst op de Bardu Huskylodge was het liefde op het eerste gezicht. Op de boerderij stonden drie simpele en sfeervolle houten hutjes en een outdoor sauna rond een weide met de meest prachtige en lieve huskies. Vijf speelse puppies liepen er vrij rond en maakten het feest compleet. Het was onmogelijk om niet meteen verliefd te worden op het nestje met namen van noordelijke ijszeeën: Baffin, Barents, Bering, Hudson en Kara.
De volgende dag maakten we een mooie sledetocht door het dal met de beperkte groep aan beschikbare honden. De aanwezige hondentrainer, Ben, vertelde ons dat de beste honden op een meerdaagse hondensledetocht waren, onder begeleiding van Jan en Ane. Wij waren inmiddels al verkocht aan het concept en kregen de tip om tegen die tijd niet voor de vijfdaagse, maar de achtdaagse tour te gaan. Dat idee verdween sindsdien niet meer uit ons hoofd en een kleine twee jaar boekten we de achtdaagse hondensledetocht door het Øvre Dividal en Rohkunborri Nationaal Park.
(Prijzige) voorpret
In de weken voorafgaand aan de expeditie nam de voorpret in rap tempo toe, dankzij de vele voorbereiding die nodig was voor de reis. We beschikten beiden weliswaar al over een goede winter uitrusting, maar die bleek nog onvoldoende voor de barre omstandigheden waar we op de expeditie mee geconfronteerd konden worden. Met de uitstekende instructies en tips van Jan verzamelden we de noodzakelijke uitrusting en kleding. Deze aanvullende kosten hadden we niet zo ruim ingecalculeerd, maar de uitrusting gaat gelukkig een flink aantal jaren mee.
Nieuwsgierig als we waren naar de puppies uit 2018 kregen we van Jan al te horen dat enkelen van hen in onze teams zouden worden geplaatst. De laatste dagen waren we mentaal met bijna niets anders meer bezig dan de hondensledetocht. We telden de weken, dagen en tenslotte de uren af voor we richting het Noorden vlogen…
Acclimatiseren en trainen
Het is 31 Januari 2020, Lieske haar verjaardag. Net voor het avondeten arriveren we bij de Bardu Huskylodge. Daar maken we voor het eerst kennis met Jan en Ane, maar ook met onze Duitse reisgenoot Florian en Lisa en Tim, de hondentrainers van het moment. Onder het genot van een uitstekende maaltijd krijgen we de beginselen van de hondensledesport uitgelegd door Jan, leren we de basiscommando’s en krijgen we de samenstelling van onze hondenteams te horen. Acht dagen lang wordt ik verantwoordelijk voor Embla, Crispi, Divi, Reisa, Bering, Galileo, Kalle en Rago. De volgorde tijdens de expeditie staat ook al vast: Jan gaat aan kop met zijn 10 honden, gevolgd door Lieske met zeven, ik met acht en tenslotte Florian met eveneens acht honden.
Later die avond inspecteert Jan onze uitrusting en krijgen we nog wat extra materieel toebedeeld. De volgende dag maken we een trainingstocht met Ane, waarop we de belangrijkste technieken leren om de slee onder de controle te houden en de commando’s nog eens goed kunnen oefenen:
- “Stå stram”: blijf staan
- “Oké!”: start
- “Stå!”: stop
- “Stram op!”: aanspannen
- “Kom igjen!”: kom op, concentreer je
- “Jobbe, jobbe, jobbe!”: werken
- “Flink!”: braaf, goed zo!
- “Haw”: links
- “Gee”: rechts
- “Nei” / “Ikke”: niet doen
1 – De eerste dag
Na het voorlopig laatste luxe ontbijt moeten de honden die ons gaan vergezellen in de juiste hokken van de trailer worden gezet. Makkelijker gezegd dan gedaan. Door hun kracht en enthousiasme is het een flinke opgave om ze van de weide over de soms spekgladde ondergrond naar de wagens te krijgen. En dat alles terwijl 85 honden ons op alle mogelijke manieren duidelijk proberen te maken dat ze dolgraag met ons mee willen, op Barents na; uit angst voor de auto verstopt hij zich in zijn hok.
Na de laatste controle door Jan en een anderhalf uur durende rit komen we aan in Innset, het startpunt van de tour. Hier pakken we voor het eerst onze sleeën in, die volledig beladen tot wel 250 kilogram wegen dankzij het vele bevroren hondenvoer. Zodra de vier sleeën gereed zijn is het tijd om de honden uit te laden, van hun harnas te voorzien en voor de slee te spannen. We worstelen dan nog met de lijnen en karabijnen, waardoor het even duurt voor de vier sleeën met alle 33 honden gereed zijn. Maar plots gebeurt het: na een kordaat “oké” verstomt het geblaf, komen de sleeën in beweging en zijn we op tour.
De route op deze eerste dag is relatief gemakkelijk. Dat geeft ons de gelegenheid om te wennen aan de zware slee, de zoektocht naar een comfortabele positie, het remmen en het drinken van thee onderweg. De eerste dag levert mij ook de eerste crash op. Doordat het heuvel af gebeurt is het voor een onervaren musher als ikzelf haast onmogelijk om de slee meteen weer recht te krijgen. Het levert een vermakelijk tafereel op.
Na aankomst wordt al snel duidelijk dat het inspannende deel van een hondensledetocht pas begint bij aankomst. Allereerst moeten alle huskies worden geknuffeld als beloning voor de dag, voordat hun harness afgaat en ze aan de stakeout line worden gelegd. In diepe sneeuw kan het vervolgens een hele opgave zijn om het hutje te bereiken. En soms stuit je op een ingesneeuwde hut die eerst nog moet worden uitgegraven. Het duurt even voor de hut op temperatuur is en wanneer je het koud hebt gekregen is het boren naar water op het meer je beste kans om weer warm te worden. Tegen de tijd dat je terug bent met 50 liter water is het waarschijnlijk weer voedertijd voor de honden. Al dat harde werk wordt elke dag weer beloond met een glas whisky en een hartige maaltijd in een heerlijk warm hutje.
2 – De lange dag
Met een totaal van zeven uur op de slee is de tweede dag de langste en meest vermoeiende van de hele expeditie. De 53 kilometer lange route leidt ons over twee meren – Altevatnet en Geavdnjajávri – en twee kleine klimmetjes. Het laatste uur leggen we af in een maanverlicht landschap. We gebruiken onze hoofdlampen om met elkaar te communiceren en proberen de honden gemotiveerd te houden om door de diepe sneeuw te ploegen.
Ons hutje voor de nacht ligt op een heuvel aan de rand van het meer. Door de diepe sneeuw is het een flinke klus om alle honden omhoog te brengen. Voor de aankomende koude nacht krijgen de huskies voor de eerste maal een deken om. Bij mijn leidhond Crispi vergt dat enig geduld door een traumatische ervaring uit een eerdere tour. Het water halen op het meer gaat ook niet vanzelf: de sneeuwschoenen komen ditmaal goed van pas. Na al dat harde werk smaakt de rendierstoof van Jan extra goed.
Cabin Life
Hutten komen in vele varianten. Zo zijn er de ruime, luxe hutten met meerdere kamers, een volledig uitgeruste keuken en (beperkte) elektriciteit. Daar tegenover staat de kleine ruimte met enkel wat (stapel)bedden, een gootsteen en een houtoven. Alle anderen houden hier het midden tussen. Er is echter één ding dat ze allen gemeen hebben: cabin life. Avonden gevuld met whisky, verhalen, spelletjes en meer whisky. En dat alles omlijst door het incidentele gehuil van de huskies. De oven-shift in de vroege ochtend is wellicht het meest magische moment: een kamer die zich onder het geluid van een knisperend haardvuur langzaam vult met warmte en de geur van verse koffie.
Twee nachten verblijven we in een hut waar ieder één hond uit het eigen team naar binnen mag nemen. Ik kies voor mijn ervaren leidhond Embla, Lieske voor Juno en Florian voor Castor. Jan brengt Ala naar binnen. Hij vertelt hoe Ala zich op haar eerste expeditieseizoen ontpopt als zijn nieuwe favoriet; een zeer lieve, getalenteerde leidhond waar hij nog veel van verwacht. Het is één van de vele verhalen waar we aandachtig naar luisteren.
3 – De koude dag
Dit is één van de zwaarste dagen. Met temperaturen onder de minus 20 graden Celsius is het voorbereiden van de sleeën en het opbouwen van de teams al een hele uitdaging. Eenmaal onderweg neemt ook de wind toe en zakt de gevoelstemperatuur nog verder. Aan het eind van de dag zijn de eerste bevriezingsverschijnselen op de vingers een feit.
Het doet allemaal niets af aan de ervaring van die dag. De 31 kilometer lange route was prachtig: desolate sneeuwlandschappen onder een kleurrijke hemel. We trotseerden een 850 meter hoge bergpas, voor we afdaalden naar het Gámasjávri meer, waar we de grens met Zweden passeerden. De nacht brengen we door in een simpele Sami hut aan de rand van het meer. Zonder aanwezige bomen moeten we de stake out lines voor de honden tussen de sleeën binden. Die avond laat het Noorderlicht zich kortstondig zien. Nét lang genoeg voor mij om een gedroomde foto te schieten.
4 – De winderige dag
De vierde dag van de hondensledetocht is de langzaamste. In drie uur en veertig minuten leggen we slechts 24 kilometer af. Het is het gevolg van de forse wind. Er zijn momenten dat het team voor ons in de stuifsneeuw verdwijnt en we zelfs onze eigen leidhonden niet meer kunnen zien. Dankzij onze toegenomen ervaring staan we nu echter zo comfortabel op de slee dat het vooral een groot spektakel is om in deze omstandigheden te rijden.
Die avond verblijven we niet in een hut, maar zetten we onze tent op in het Nationaal Park Øvre Dividal in Noorwegen. Het idee dat we binnen een straal van 50 kilometer zomaar de enige mensen kunnen zijn geeft ons het gevoel the middle of nowhere te hebben bereikt.
Ondanks de barre omstandigheden buiten, is het binnen verrassend behaaglijk. We eten de enige instant maaltijd van de expeditie en genieten van warme chocolademelk met rum. Dankzij de combinatie van rendiervacht en dubbele slaapzakken is het een verrassend comfortabele nacht.
5 – De avontuurlijke dag
Tijdens de mooie zonsopkomst ontdekken we dat de wind de nodige veranderingen aan het landschap rond onze tent heeft aangebracht. Alle huskies waren ondergesneeuwd en met name voor Mille was het kantje boord; ze was vast komen zitten in een muur van sneeuw.
De route leidt ons die dag door de bossen van het Øvre Dividal National Park. Met hoge snelheid glijden we tussen muren van sneeuw en is het net of we een bobslee parcours afleggen. Een aantal steile afdalingen en hobbels maken het avontuur compleet. Het is ook de dag dat ons vers gewonnen vertrouwen op de sleeën zich tegen ons keert: Lieske, Florian en ik krijgen ieder een keer de slee op z’n kant.
6 – De ontspannen dag
Het oorspronkelijke plan voor de zesde dag was om richting een berghut te reizen. Het onvoorspelbare en winderige weer in het berggebied dwingt ons om een extra nacht in de huidige hut te blijven. En dus is er tijd voor een ontspannen ochtend met pannenkoeken als ontbijt.
Met vrijwel lege sleeën glijden we door de sporen van gister, met hoge snelheden tot gevolg. De gunstige condities in de vallei maken het zelfs mogelijk om – al sleeënd – de drone te vliegen. De huskies rennen er maar al te graag achteraan. En zo is het voor iedereen, inclusief de honden, een dag die vooral om plezier draaide.
7 – De makkelijke dag
Knuffels in de vroege ochtend, toast voor ontbijt en een zonsopkomst met een spectaculaire volle maan. Een mooiere start van de zevende dag hadden we ons niet kunnen wensen.
Ondanks die volle maan verloopt de hele dag juist verbazingwekkend soepel. De honden zijn zelfs zo ontspannen dat we op het Geavdnjajávri meer ongebruikelijk lang kunnen pauzeren. De nacht brengen we door in een lavvu, een gemodificeerde variant van een traditionele Sami tent, met houtoven en houten vloer. Meer hebben we inmiddels niet meer nodig voor een comfortabele nacht.
8 – De laatste dag
Aan alles komt een einde. Deze laatste dag zijn we ons er bij alles van bewust dat we het voor de laatste keer doen. De laatste oven-shift, voedertijd, inpakken en de laatste keer dat de harnassen om gaan. De honden kunnen niet wachten om het laatste stuk naar Innset af te leggen; wij zouden graag nog wat langer in de wildernis doorbrengen.
De bubbel waar we ons een week lang in bevonden wordt doorgeprikt zodra de eerste tekenen van civilisatie opduiken. Eerst zijn daar de hoogspanningskabels, al snel volgen de vakantiehuisjes en tenslotte het constante gezoem van sneeuwscooters. Het eindigt allemaal net zo plots als het een week ervoor begon.
Ode aan de huskies
Waar we de eerste dagen van de hondensledetocht nog worstelden met de namen van de huskies in ons team kunnen we ze nu – een week later – uit duizenden herkennen. Tijdens het sleeën, voeren en knuffelen leerden we al hun kleine gewoontes kennen. Maar de band met de honden is groter dan dat. We deelden in hun enthousiasme wanneer ze een verse berg sneeuw vonden en we moedigden ze (en onszelf) aan wanneer het zwaar werd. Soms leek het alsof de band met huskies wederzijds was.
Eenmaal terug op de Huskylodge mogen we Juno – Lieske haar favoriet – nog één nacht naar binnen nemen. Die nacht sleept Juno haar slaapmand naar de andere kant van de kamer, om daar tegen de backpack van Lieske in slaap te vallen.
Na dit avontuur valt het afscheid van ‘onze’ huskies ons zwaar. We zijn blij dat we niet meteen naar huis hoeven, maar nog een week in Noorden blijven om alle indrukken een plek te geven.
De 33 honden die ons deze hondensledetocht vergezelden:
- Jan’s team: Balder, Tillerot, Rohkun, Ala, Snehetta, Ecco, Dirgi, Pasvik, Ask & Kletten.
- Lieske’s team: Frøya, Hudson, Juno, Cassini, Barents, Wallander & Njunis.
- Martijn’s team: Crispi, Embla, Divi, Bering, Reisa, Galileo, Rago & Kalle.
- Florian’s team: Luigi, Mille, Baffin, Kamik, Keppler, Jotun, Castor & Skalli.
Droevig nieuws
Vlak na onze expeditie trekt Covid-19 in een rap tempo over Europa. Noorwegen introduceert al snel strenge maatregelen, waardoor onze expeditie uiteindelijk een van de laatste van het seizoen blijkt te zijn. De Bardu Huskylodge ziet niet alleen de omzet van het winterseizoen in rook opgaan, maar ook de basisinkomsten van het zomerseizoen als sneeuw voor de zon verdwijnen. Eind augustus krijgen we het droevige nieuws dat de Bardu Huskylodge na het seizoen 2021/2022 gaat sluiten. We besluiten al snel de laatste expeditie te boeken en vragen naar de mogelijkheden om een hond te adopteren. We krijgen Ala aangeboden: “perfect for apartment life” zegt Jan erbij. Diep ontroerd zijn we dat Jan zijn favoriete leidhond aan ons toevertrouwt. En zo ontstaat het plan om haar na de tour in april 2022 met onze camperbus mee naar Rotterdam te nemen en haar laatste ’tour’ te documenteren.
Die documentaire gaat er helaas niet komen. Op 5 november stelt Noorwegen namelijk nog strengere Covid-19 maatregelen in werking. Op 8 november komt dan ook het onvermijdelijke bericht dat ook het laatste winterseizoen geen doorgang kan vinden. De honden moeten – in verband met de oplopende kosten – zo snel mogelijk worden ondergebracht. En zo staan we op 5 december in Kiel. Wachtend op Jan en Ane, die Ala en 8 andere huskies komen overdragen aan hun nieuwe eigenaren.
Nu, ruim drie weken later, is het haast alsof ze er altijd al was. We genieten volop van haar zachtaardige karakter en de ritjes die we met haar voor de hondenstep maken, waar ze haar imago als leidhond nu al waarmaakt. Maar als we konden kiezen, dan hadden we haar (en Jan en Ane) nog een lang leven voor (en op) de slee toegewenst.
Met de foto’s van deze hondensledetocht maakte ik het fotoboek: DIVIDAL – a dog sledding expedition with Bardu Huskylodge. Het is met terugwerkende kracht een document van één van de laatste expedities van de Bardu Huskylodge geworden.